DREJTSHKRIMI I PËREMRAVE PRONORË

---

DREJTSHKRIMI I PËREMRAVE PRONORË

Përemrat pronorë si shumica e përemrave të tjerë janë fjalë dëftuese, që tregojnë pronarin e një prone të caktuar dhe kanë tri veta me dy numra, rasë e gjini, e cila në vetën e parë e të dytë dallohet vetëm nga prona, kurse në vetën e tretë edhe nga prona, edhe nga pronari.

Përemri pronor është ai lloj përemri që tregon se sendi i dhënë i përket një vete të cakruar: libri im, motra jote, mendimi yt etj. Këtu përfshihet edhe përemri vetvetor “i, e vet”.

Përemri pronor shkruhet zakonisht pas emrave, përveç emrave të farefisnisë: ime motër, im bir, yt vëlla etj.

Mirëpo, pronorët nëpër shkrimet dhe bisedat tona të përditshme zyrtare e publike i ndeshim shumë dendur jashtë këtyre rregullave gramatikore e normave drejtshkrimore siç është mospërshtatja në gjini, në rasë etj., që janë pasojë e një pakujdesie, e ndikimit dialektor, sikundër edhe e njohjes së pamjaftueshme të normës gjuhësore letrare nga folësit dhe shkruesit e gjuhës shqipe.

Disa gabime në përdorimin e pronorëve:

1. Përdorimi i formave të kallëzores për gjinoren, dhanoren apo rrjedhoren:

• shoqes tonë për shoqes sonë

• shoqes tuaj për shoqes suaj

• shoqes tënde për shoqes sate

2. Përdorimi i formave të femërores në vend të formave të gjinisë mashkullore:

• shoku jonë për shoku ynë

• djemtë tonë për djemtë tanë

• shoku jot për shoku yt

3. Përdorimi me nyjë i përemrave pronorë të dy vetave të para:

• mendimi i im për mendimi im

• nga ana e jonë për nga ana jonë

• shoqja e jote për shoqja jote

4. Gabime mund të bëhen edhe në numër dhe gjini:

• nënës sime jo nënës time

• nënës sonë jo nënës tonë

• shoqes sate/suaj jo shoqes tënde/tuaj

• imi, yti, jo i imi, i yti

• yni/ juaji jo i yni, i juaji

• mendimi yt jo mendimi jot

• fshati ynë jo fshati jonë

• fshatrat tona jo fshatrat tanë

5. Nuk shkruhen me “-j-” as në mashkullore as në femërore përemrat e vetës së parë:

• e mi, e mia jo e mijë, e mija

• të mitë, të miat jo të mijtë, të mijat

6. Nuk shkruhen me “-ë ” fundore përemrat pronorë:

• i, e tij, i, e saj jo i, e tijë, i, e sajë

7. Përemrat pronorë: im, ime, jot, jote, ynë, jonë, juaj, qoftë kur përdoren thjesht si përemra, qoftë kur përcaktojnë një emër, qoftë kur emërzohen – shkruhen pa nyje të përparme:

• libri im, ky libër është imi, puna ime, kjo punë është imja;

• djali yt, yti është ky djalë?

• shkolla jonë, kjo shkollë është jona;

• vendi ynë, ky vend është yni;

• shtëpia jonë, kjo shtëpi është jona

8. Shpeshherë përdoret përemri i vetës së tretë: “i tij”në vend të pronorit vetvetor “i vet - e vet”:

• Brikena ia kërkonte Verës librin e saj për “librin e vet”;

• Ai ia fali atdheut jetën e tij për “jetën e vet”.

• Ai dha jetën e vet për liri (dhe jo: jetën e tij).

9. Shkruhen me “-ë” në fund pronorët:

• ynë – tonë, jonë – sonë, tanë, të mitë, të tutë, të tijtë dhe të sajtë etj.

Pra, drejtpërdorimi i pronorëve sipas këtyre rregullave gramatikore dhe normave drejtshkrimore do të ndihmonte që gjuha letrare shqipe në këtë pikë të flitet dhe të shkruhet pa gabime.

-Prof. Hamdi Mazreku

---